روز شنبه پانزدهم بهمن، قطعنامه ای كه از سوی برخی كشورهای عربی علیه سوریه تدوین شده بود و مورد حمایت كشورهای غربی نیز قرار داشت، در شورای امنیت سازمان ملل به رای گذاشته شد اما وتوی آن از سوی روسیه و چین مانع از تصویب آن شد.

حدود یازده ماه از آغاز ناآرامی ها در سوریه می گذرد و درگیری میان نیروهای دولتی و مخالفان ادامه دارد. مخالفان بشار اسد در سوریه كه پشتیبانی برخی كشورهای غربی و عربی را نیز با خود دارند، دولت را به سركوب و كشتار معترضان متهم می كنند و در مقابل اما دولت، مخالفان را مشتی تبهكار و تروریست می داند كه از سوی برخی كشورهای خارجی تحریك شده اند.

این دومین بار طی ماه های اخیر بود كه قطعنامه علیه سوریه در شورای امنیت با وتوی روسیه و چین مواجه شد. حدود چهار ماه پیش نیز قطعنامه ای كه از سوی كشورهای اروپایی به شورای امنیت ارایه شده بود از سوی روسیه و چین وتو شد.

همانطور كه پیش بینی هم می شد كشورهای تدوین كننده قطعنامه پیشنهاد اخیر شورای امنیت كه روی آن حساب زیادی بازكرده بودند، پس از وتوی آن از سوی روسیه و چین بشدت خشمگین شدند. آمریكا این وتو را 'شرم آور' خواند، بریتانیا گفت كه این اقدام 'مردم سوریه را مایوس می كند' و فرانسه نیز آن را محكوم كرد.

محتوای قطعنامه اخیر كه توسط برخی كشورهای عربی تهیه شده و حمایت 13 عضو از 15 عضو شورای امنیت را نیز كسب كرده بود، اقتباس شده از طرح اخیر اتحادیه عرب در مورد سوریه بود كه خواستار 'انتقال سیاسی به نظامی (باصطلاح) دموكراتیك و از لحاظ سیاسی متكثر' می شد.

روسیه و چین پیش از رای گیری، خواستار اعمال اصلاحاتی در این قطعنامه شدند كه با آن مخالفت شد. این دو كشور كه قطعنامه پیشنهادی را 'نامتوازن' دانستند، معتقدند كه علاوه بر اینكه باید از دولت سوریه خواست تا به خشونت و سركوب مخالفان پایان دهد، از مخالفان نیز باید خواسته شود كه دست به خشونت نزنند.

رای منفی روسیه و چین به پیش نویس قطعنامه پیشنهادی علیه سوریه را می توان در چهارچوب رقابت های موجود میان این كشورها و كشورهای غربی دانست.

چین و بویژه روسیه نگرانند كه خیزش های اخیر در كشورهای عربی زمینه تسلط بیش از پیش كشورهای غربی بر منطقه را فراهم كند. از این رو تلاش می كنند از ابزارهای خود نظیر وتوی قطعنامه ها در شورای امنیت برای كنترل رفتار كشورهای غربی استفاده كند. آنها نگرانند كه در مسیر تحولات اخیر در جهان عرب تبدیل به بازنده بزرگ شوند.

در این میان تجربه لیبی نیز تاثیر مهمی در این تصمیم روس ها و چینی ها داشت. بر این اساس این دو كشور نگرانند كه همچنانكه در لیبی ناتو توانست با تفسیر قطعنامه شورای امنیت به نفع خود، به سقوط قذافی كمك كند و جای پایی برای خود در این كشور فراهم آورد، در مورد سوریه نیز همین تجربه تكرار شود. بویژه اینكه اهمیت استراتژیك سوریه برای این دو كشور به مراتب بیش از لیبی است.

از سوی دیگر نباید فراموش كرد كه سوریه از نظر نظامی اهمیت فوق العاده ای برای روس ها دارد. به گونه ای كه روسیه علاوه بر اینكه بزرگترین صادركننده سلاح به سوریه است، در این كشور پایگاه نظامی دارد كه از این طریق زمینه حضور روسیه در آبهای مدیترانه فراهم شده است.

با وجود این، این دیدگاه نیز وجود دارد كه روسیه و چین با مواضع دوگانه خود در صدد كسب امتیاز از كشورهای غربی هستند.

اختلاف در جبهه جهانی بیش از پیش زمان و فرصت مناسبی را به دولت سوریه می دهد كه بتواند بحران موجود در كشور را با راهكارهای منطقی و عقلایی حل و فصل كند.

تحقیق**9930**1358